نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 955 )
ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء چهــاردهم ـ صفحه 267 )
( قسمــت سوّم )
وصــال مولـی
( جزء چهارد هــم صفحــه 267 آیه 6 )
بسم الله الرحمن الرحیم
وَ لَکُمْ فِیهَا جَمَالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ
تفسیـــر لفظـــی :
و در آنها براى شما زیبایى است آنگاه که [آنها را] از چراگاه برمى گردانید
و هنگامى که [آنها را] به چراگاه مى برید
تفسیـــر ادبی و عرفانی :
قومی را جمــال در مــــــــال است ،
و قومـــی را جمـــــــال در احــــــــــوال ،
توانگران از تماشای اغنام و احشام ،
و دارائیِ خویش ، صبـــح و شــــام ،
جمــــال آرائـــــــی می کنند !
و درویشان ، جـاه و جـلال خود را ؛
در وصــال مــولــــی می دانند .
توانگران که جمـال خود را در مــال دانند ،
از دو حــــال بیرون نیست :
یا مالِ حـــلال است ، یا مالِ حـــــرام !
اگر حـــــــــلال است ؛ محنـــت ،
و اگر حــــرام است ؛ لعنت و عقوبت !
نوشتــــه انـــــد :
در شب معـــــراج ؛ آن چه مال و منال بود ؛
فدای قدم رسول الله (ص) کردند ،
او بدانهــــــــا ننگریست ،
و افتخـــــارش این بود که بگوید ؛
روزی که سیـــرم تو را حمـــد می کنم ؛
و روزی که گرسنه ام تو را شکر می کنم !
و این است راه راست ، که فرمود :
وَ عَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِیلِ وَ مِنْهَا جَآئِرٌ وَ لَوْ شَاء لَهَدَاکُمْ أَجْمَعِینَ
راه راست و پسندیده آن است که :
به سوی حــــقّ می شود ، و بر حــــقّ گذر دارد ،
و آن راه را به ســه چیـــــز می توان بریــــد و پیمــــود :
نخست ؛ علــــم
دوم ؛ حــــــــــال
سوم ؛ عیـــــــن
علـــــــم ؛ بی استـــاد ، درست نیــــایـــــد ،
حـــــــال ؛ بی موافقــــت ، راست نیــایــــد ،
عیـــن ؛ تنهائی است ، که با علاقه نسازد !
پس در علـــم ؛ تـرس باید !
در حـــــــال ؛ امیـــــد باید !
و در عین ؛ استقامت باید !
و گفتــــــه انـــــــــد :
هیچ کس این راه را نبرید تا سه چیـــز به هم ندید :
از سلطه ی نفس رستـــــــه ،
دل با مــولــــی بستـــــــــــه ،
و سِـرّ به اطلاع حق آراستـه !
آرزوهـــا
در دلـــــــم بــــــــود که آدم شوم ؛ امّا نشدم
بــــى خبــــراز همه عالَــــم شوم ؛ امّا نشدم
بـــــــر درِ پیــــــرِ خــــــرابــــات نهـم روى نیـاز
تا بــه این طایفــه محــــرم شـوم ؛ امّـا نشدم
هجـرت از خویش کنم ، خانه به محبـوب دهم
تا بـــه اسمـــــاء معلّـــم شوم ؛ امّـــــا نشدم
از کف دوست بنوشم همه شب بــاده عشق
رستــــه از کوثــــر و زمــزم شوم ؛ امّا نشدم
فــــــــــارغ از خـویشتن و والـه رخسار حبیب
همچنــــان روح مجسم شـوم ؛ امّــــا نشدم
سر و پا گوش شوم ، پاى به سر هوش شوم
کـــــز دَم گرم تـــــو مُلهَــــم شوم ؛ امّا نشدم
از صفــــــا راه بیابــــــم به ســوى دار فنــــــا
در وفــــا یــــــار مسلّــــــــم شوم ؛ امّا نشدم
خواستم بر کنم از کعبه دل ، هر چه بت است
تــــا بــــرِ دوست مکــــرّم شوم ؛ امّـــا نشدم
آرزوهــــا همـــــه در گور شد اى نفس خبیث
در دلــــم بــــود کـه آدم شوم ؛ امّــــــا نشدم
( دیوان امام خمینی [ره] ص 145 )
موضوع :